Prawo karne w Polsce ma odmienny stosunek do osób nieletnich i dorosłych. Są jednak takie sytuacje, gdy nieletni wobec prawa odpowiadają dokładnie tak, jak dorośli. Co to za sytuacje? W artykule wyjaśniamy najważniejsze kwestie związane z odpowiedzialnością karną nieletnich. 

Odpowiedzialność karna nieletnich w pigułce

Odpowiedzialność karna nieletnich to temat, który wymaga szczególnej uwagi. Ważne jest tutaj rozróżnienie: ma ona charakter wychowawczy. Polskie prawo dąży w pierwszej kolejności do tego, aby młodego człowieka resocjalizować. 

Kim jest nieletni? To człowiek, który dopuścił się czynu karalnego w momencie, gdy nie ukończył 17 lat.

Dowiedz się więcej o kwestiach prawnych i kliknij tutaj: Jak wygląda przesłuchanie świadka w sądzie? Czy jest się czego bać?

Odpowiedzialność karna – od ilu lat występuje? 

Niestety, może zdarzyć się, że osoba nieletnia popełni przestępstwo. Co w takich sytuacjach może się wydarzyć? W Polsce granicą odpowiedzialności karnej jest 17 rok życia, ale są wyjątki. Omawiamy je w poniższej tabeli.

Wiek	Odpowiedzialność karna	Opis
Do 13 roku życia	Nie ma odpowiedzialności karnej	Mogą zostać zastosowane środki wychowawcze
13-17 lat	Odpowiedzialność przed sądem rodzinnym	W sytuacjach, gdy został popełniony czyn karalny
od 15 lat	Małoletni może odpowiadać jako dorosły	Zdarza się to w wyjątkowych sytuacjach
od 17 roku życia	Odpowiedzialność karna jak u osoby dorosłej	Osoba taka traktowana jest tak, jakby była już pełnoletnia

Sprawca mający 15 lat może odpowiadać przed sądem jako dorosły w sytuacji popełnienia poważnego przestępstwa. Chodzi tutaj na przykład o zabójstwo, gwałt czy rozbój. Decyzja ta należy do sądu, który bierze pod uwagę na przykład dojrzałość sprawcy. 

Nieletni a małoletni

Czy osoba nieletnia i małoletnia są tożsamymi pojęciami? Na pierwszy rzut oka wydają się podobne, ale w języku prawa jest między nimi zasadnicza różnica. 

• Nieletni – dotyczy osób, które objęto ustawą o postępowaniu w sprawach nieletnich – czyli osób od 13 do 17 roku życia.  
• Małoletni – to osoby, które nie ukończyły 18 lat, a więc nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych. 

Odpowiedzialność karna nieletnich w praktyce

Jeśli osoba nieletnia złamie prawo – mogą zostać wobec niej zastosowane środki wychowawcze lub poprawcze. Najczęściej stosowany jest nadzór kuratora. Nieletni może zostać także pociągnięty do odpowiedzialności w taki sposób, że będzie musiał naprawić wyrządzoną szkodę. W określonych sytuacjach może mieć zakaz kontaktowania się z drugą stroną. Sąd może również nakazać umieszczenie sprawcy w zakładzie poprawczym. 

Na jakiej podstawie podejmowana jest decyzja o traktowaniu nieletniego jako dorosłego? Duże znaczenie ma oczywiście waga popełnionego czynu. Poza tym sąd bierze pod uwagę:

• dojrzałość emocjonalną sprawcy; 
• potencjalną szansę na resocjalizację; 
• poziom demoralizacji nieletniego. 

Odpowiedzialność karna nieletnich to bardzo delikatna kwestia. Jeśli chcesz zasięgnąć fachowej porady – zapraszamy do kontaktu.